Lisan ve Konuşma Bozuklukları Mütehassısı Beğenilen Malkoç, evlatların konuşma seslerini öğrenme sürecinin bebeklik devrinde başladığını, bu periyottan itibaren gelişimin dikkatle takip edilmesi gerektiğini kaydetti.
Lisan ve Konuşma Bozuklukları Kompetanı Beğenilen Malkoç, “Öncelikle ses haberi, lisan gelişimi sürecinin en başından bebeğin sese cevap vermesi, gelen sesleri model alması ve kendi şahsî seslemelerini gerçekleştirmesi ile başlar” dedi.
Mektep öncesi devirde tüm konuşma sesleri öğreniliyor
Evlatların bebeklik periyodunda öncelikle ünlü sesleri çıkartabildiğini söyleyen Malkoç, bütün konuşma seslerinin 5-6 yaşlarına kadar öğrenildiğini kaydetti. Beğenilen Malkoç, şunları söyledi:
“Bebeklik periyodunda çıkarılan bu ünlü sesler ağlama, bağırma, neşe durumlarını yansıtmak için kullanılan seslemelerdir. Ünlü seslere daha sonra /b, k/ üzere sesler eklenir. /b/ sesinde iki dudağın kapanması üzere seslerin davranışları, tasarrufları evlatlar tarafından devirle örtük olarak öğrenilir. Tipik gelişen evlatlar, 5 – 6 yaşlarında çabucak acilen bütün konuşma seslerini öğrenmiş olurlar. Seslerin öğrenilmesi ve söylenebilmesi saf ki katı bir sıraya bağlı değildir.
Evlada yalın gelen, kolay çıkartabildiğinden başlayarak gelişim seyreder. Başlangıçta b, p dudak seslerini daha kolay ayırt ederken k, g, t, d üzere sesleri ayırt edemeyebilir. Evlat anadilinde olan, duyduğu ve ayırt ettiği sesleri öncelikli olarak kullanmaya başlar. Şimdi edinmemiş olduğu sesler ise, çıkartılan seslerle mahal değiştirir. Evlat, k sesini çıkartamıyorsa kapı mahalline tapı diyebilir, kapı örneğinde olduğu üzere sözcük başı konumda k sesini çıkartamıyorken sözcük sonu durumda birebir sesi kaşık mekanına taşık formunda çıkardığı da görülebilir. Ses bilgisel gelişim, k sesi üzere sesbirimler, ‘bak’ üzere sesbirimlerden oluşan heceler sesbirimlerin dizilişine has kurallarla birlikte vurgu tonlamaların edinilmesini de içerir.”
5 yaşından büyükse ve harfleri söyleyemiyorsa dikkat!
Evladın 5-6 yaşlarına kadar acilen çabucak bütün konuşma seslerini öğrendiğine dikkat çeken Beğenilen Malkoç, 5 yaşından büyük çocuklarda kimi sesleri çıkaramamanın değerli bir işaret olduğunu belirterek “Çocuğun ilerleyen periyotta kimi sesleri çıkaramaması ebeveynleri de tedirgin ediyor. Ebeveynler, ‘Çocuğum hala bebek üzere konuşuyor’, ‘Çocuğun birtakım harfleri söyleyemiyor’ yahut ‘çocuğum peltek konuşuyor’ formunda evlatlarının konuşmasına yönelik kaygı yaşayabiliyor. İşte bu şikayetler, sesbilgisel gelişim ile açıklanabilir. ‘’Çocuğun konuşmasına yönelik telaşlar varsa bir ekspere başvurulması erken müdahalede büyük değer taşımaktadır” ihtarında bulundu.
Malkoç, bebeksi konuşmanın birtakım ebeveynler tarafından ise sevimli kabul edilerek pekiştirilebildiğini söyledi ve şu örnekleri paylaştı:
“Bu durum konuşma sesini öğrenen bir evlat için mütenasip davranış değildir. Evlat erken devirde konuşmasının kabul edilmesinden bir rahatsızlık duymasa da ilerleyen devirlerde ben neden söyleyemiyorum halinde konuşmasından sitem edebilir. Örneğin sıklıkla r sesini çıkaramamaktan ötürü her yaştan kişi kliniğe başvurmaktadır. Birey arıya ‘ben buna ayı demek istiyorum artık’ halinde tabirler kullanabiliyor. Konuşmasına karşı biraz daha hassas olan kimseler, ilerleyen devirlerde arkadaşlarıyla konuşurken o sesin olduğu sözleri kullanmaktan kaçınabilir ya da sınıfta okuma yapmak istemeyebilir.”
Konuşma mektep muvaffakiyetini olumsuz etkiliyor
Çocuklarda lisan becerilerinin yaşla birlikte geliştiğini kaydeden Beğenilen Malkoç, “Uzun ve karmaşık cümle yapılarını kullanan çocuklarda, çıkartılamayan seslerin olması konuşma anlaşılırlığını oldukça düşürecektir. Tıpkı devirde çıkarılamayan seslerin fazla olması mektep çağı periyotta okuma ve yazma becerilerini olumsuz etkileyecektir. Bahsedilen bu nedenlerden ötürü evladın sesbilgisel farkındalığı ve seslerin çıkartılmasına beis olan anatomik yapılar kompetan bir lisan konuşma terapisti tarafından değerlendirilmelidir. Gerekli görüldüğünde terapiye başlanmalıdır” diye konuştu.
Milliyet
