Günümüzde birçok insan unutkanlıktan şikâyet ediyor. Lisanının ucuna gelen tanıdık bir ismi hatırlayamamak ya da bir eşyasını koyduğu konumu unutmak, hepimizin başına gelen nahoş durumlardan… Hafıza kaybı her yaşta ortaya çıkabilir; gençler de orta yaşlılar da unutkanlık yaşayabilir. Natürel herkesin başına ara sıra gelen ‘unutkanlık’, ileri yaşlarda daha çok görülüyor.
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Kısmı Talim Üyesi Prof.Dr. Y. Birol Hürmet, yaşlanmanın tek başına bilişsel gerilemenin nedeni olmadığını söyledi.
Hürmet, “Yaşlı beşerler arasında kıymetli hafıza kaybı meydana geldiğind bu umumiyetle yaşlanmadan değil, organik bozukluklardan, dimağ hasarından yahut nörolojik marazlardan kaynaklanabilir. Insanlar, birtakım temel iyi sıhhat alışkanlıkları kazanarak bilişsel gerilemeyi önleyebilir ve bunama riskini azaltabilir. Bunların en kıymetlilerinden biri de Akdeniz usulü diyet yemek” dedi.
Saygı’nın verdiği habere nazaran Akdeniz diyeti, kurallı bir diyet planı alanına “yemek yemeyi” temel alan bir beslenme planı… Akdeniz’e komşu devletlerin klasik pişirme ve yemek yeme alışkanlıklarına dayanan bu beslenme formu, dünya umumunda MED Diyeti olarak da biliniyor.
Akdeniz diyeti neleri içeriyor?
Akdeniz Diyeti stili beslenme piramidine bakıldığında piramidin tabanında toplumsal hayat, kalabalık ortamlarda yemek yeme üzere toplumsal ömrün desteklenmesi gerektiğini vurgulayan Hürmet, şu değerlendirmeleri yaptı:
“Piramidin üst katmanlarına çıkıldıkça zerzevat, meyve, zeytinyağı ve tahıl kümesi; bir üst katmanda deniz eserleri, onun üst katmanında süt eserleri, yumurta, tavuk eti; en üst katmanda ise al et ve tatlılar bulunuyor. Bu çeşit bir beslenme formunun yanında diyete, su tüketimi de eklenebilir.”
Akdeniz usulü beslenmede bilişsel zindeliği destekleyen besinlerin nokta aldığını belirten Hürmet, şu haberleri verdi: “Akdeniz stili beslenmede, taze meyve ve sebzeler ile beslenmek ve zeytinyağlı zerzevat ve baklagil yemeklerini öğünlere eklemek gerekiyor.
Tereyağı üzere yağ çeşitlerini tüketmemek; bunun bölgesine süt, peynir, yoğurt üzere besinlerin yarım yağlı olanlarını tercih etmek değerli. Diyetin özünde; al eti ve tatlıları az ve nadir tüketmek de var. Bu beslenme formunda günlük alınan kalorinin yüzde 35-40’ı, yağ kaynağı olan zeytinyağı, ceviz, fındık, badem üzere besinlerden geliyor. Bunlar beyinsel aktivitelere de ek sağlıyor.”
7adımda hafızanızı diri tutmanın yolu
1-Akdeniz diyetini hayatınıza katın: Akdeniz diyeti, kurallı bir diyet planı yanına “yemek yemeyi” temel alan bir beslenme planı… Akdeniz’e komşu devletlerin klâsik pişirme ve yemek yeme alışkanlıklarına dayanan bu beslenme formu, dünya umumunda MED Diyeti olarak da biliniyor. Akdeniz Diyeti stili beslenme piramidine bakıldığında piramidin tabanında toplumsal hayat, kalabalık ortamlarda yemek yeme üzere toplumsal ömrün desteklenmesi var. Piramidin üst katmanlarına çıkıldıkça zerzevat, meyve, zeytinyağı ve tahıl kümesi; bir üst katmanda deniz eserleri, onun üst katmanında süt eserleri, yumurta, tavuk eti; en üst katmanda ise al et ve tatlılar bulunuyor.
2-Sürekli öğrenmeye devam edin
Daha yüksek bir eğitim seviyesi, yaşlılıkta daha iyi zihinsel işlev demek… Bilirkişiler, ileri eğitimin bir kişiyi zihinsel olarak etkin olma alışkanlığına sokarak hafızayı güçlü tutmaya yardımcı olabileceğini düşünmekte. Dimağınıza zihinsel egzersizle meydan okumanın, kişisel dimağ hücrelerini müdafaaya ve aralarındaki muhaberesi teşvik etmeye yardımcı olan süreçleri etkinleştirdiğine inanılıyor. Birçok insanın zihinsel olarak canlı olmasını sağlayan işleri vardır. Bir hobi edinme, yeni bir beceri öğrenme, gönüllülük üzere aktiviteler zihninizi keskin tutmanın yollarından yalnızca birkaçı…
3-Tüm duyularınızı kullanın
Bir şeyi öğrenirken ne kadar çok duyu kullanırsanız dimağınız de hafızayı müdafaada faal hale gelir. Yapılan bir çalışmada, yetişkinlere her biri bir koku ile sunulan bir seri imaj gösterildi. Ne gördüklerini hatırlamaları istenmedi. Daha sonra kokusuz bir seri manzara gösterildi ve daha evvel gördüklerini belirtmeleri istendi. Koku eşleştirilmiş tüm fotoğraflar ve mahsusen güzel kokularla bağlı olanlarda, harika bir hatırlama seviyesi görüldü. Dimağın görüntülenmesinde, dimağın ana koku sürece ortamı olan piriform korteksinin, kişilerin kokularla eşleştirilmiş nesneleri gördüklerinde (kokular artık mevcut olmasa bile) deneklerin onları hatırlamaya çalışmadıklarında bile faal hale geldiğini göstermektedir.
4-Kendinize inanın
Yaşlanma ile ilgili efsaneler, hafıza ile ilgili başarısızlığa ekte bulunabilir. Orta yaşlı ve daha yaşlı mektepliler, yaşlanma ve hafıza ile ilgili olumsuz klişelere maruz kaldıklarında hafıza vazifelerinde daha istenilmeyen sonuç alabiliyorlar. Hafıza işlevlerinin denetiminde olmadığına inanan kişilerin, hafıza becerilerini korumak yahut geliştirmek için çalışma olasılıkları daha düşük görülüyor.
Bu nedenle bilişsel düşüş yaşama olasılıkları daha yüksek. Hafızanızı iyileştirebileceğinize inanıyorsanız ve bu inancı pratiğe çeviriyorsanız zihninizi keskin tutma bahtınız daha yüksektir.
5-Beyin tasarrufunuza öncelik verin
Anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu yahut torununuzun doğum günü partisinin vaktini hatırlayarak zihinsel güç hatırlamanıza gerek yoksa yeni ve değerli şeyleri öğrenmeye ve hatırlamaya daha iyi konsantre olabilirsiniz. Rutin haberleri erişilebilir tutmak için akıllı telefon hatırlatıcılarından, takvimlerden ve planlayıcılardan, alışveriş listelerinden, bilgisayarınızdan yahut notlarınızdan yararlanın. Gözlük, cüzdan, anahtarlar ve sık kullandığınız eserler için konutta bir nokta belirleyin.
6-Bilmek istediğiniz şeyi tekrarlayın
Yeni duyduğunuz, okuduğunuz yahut düşündüğünüz bir şeyi hatırlamak istediğinizde yüksek sesle tekrarlayın yahut not alın.
Bu halde hafızayı yahut ilişkiyi güçlendirirsiniz. Örneğin size birisinin ismi söylendiyse onunla konuştuğunuzda kesinlikle kullanın.
7-Boşluk bırakın
Tekrarlama, münasebetli halde zamanlandığında bir öğrenme aracı olarak en güçlü olanıdır. Bir test için sıkışmış kısa bir vade içinde bir şeyleri tekrarlamamak en iyisidir. Saatte bir, sonra birkaç saatte bir, sonra her gün üzere… Çalışma periyotları, hafızayı geliştirmeye yardımcı olur ve bilhassa yeni bir işin ayrıntıları üzere karmaşık haberler konusunda ustalaşmaya çalışırken pahalıdır.
Saatte bir, sonra birkaç saatte bir, sonra her gün üzere… Çalışma periyotları, hafızayı geliştirmeye yardımcı olur ve mahsusen yeni bir işin ayrıntıları üzere karmaşık haberler konusunda ustalaşmaya çalışırken kıymetlidir.
Milliyet
