Uzun yıllardır dünyanın konuştuğu ‘glifosat’ etken unsurlu tarım ilaçları, Alman ilaç ve kimya devi Bayer’in; hakkında açılan davalarda mutabakata gitmesiyle yine gündemde…
Davaların nedeni ise, bu etken unsurun kansere yol açtığı iddiaları!
İlaçları satanlar, yabani ottan kurtulmak için kullanılan ‘glifosat’ etken unsurlu ilaçların; tüm yeşil bitkileri öldürme özelliği olduğu için mezarlık kesimi, tren yolları, otopark meydanları, kaldırım ortamlarındaki otlara karşı kullanılması ikazını yapıyor.
Bilirkişiler ilacın, toprağın ve topluluğun sıhhati açısından risklerine dikkat çekiyor.
Alman Bayer’den yapılan açıklamada, ‘Roundup’ isimli ilaçta bulunan glifosat hususunun kansere yol açtığı teziyle şirket hakkında ABD’de açılan davalardan vazgeçmeleri için davacıların yüzde 75’i ile anlaşıldığı bildirildi. Itilaflar karşılığında 10.9 milyar dolarlık ödeme yapılacak.
Meyve, fındık, mısır
Ekili olmayan sahalardaki otları kurutmak için kullanılan bu ilaçlar, bağda bahçede ise yabani ottan kurtulmak için tercih ediliyor.
Münhasıran meyve bahçelerinde kenarlarda, bahçe merkezinde çıkan yabani otun temizlenmesi; fındık ocaklarının ottan arındırılması; pamuk, kanola, mısır üzere ekim ortamlarının temizlenmesi için sıkça tercih edildiği biliniyor.
Karadeniz Bölgesi’nden ulaştığımız bir fındık üreticisi, ilacın tasarruf meydanı dışına çıkarıldığını belirtirken, “Normalde yabani otlara, dikenlilere kullanılması gerekirken beşerler ot biçmek güçlükle olduğu için arazinin tamamına da bu ilacı vurabiliyor” değerlendirmesini yaptı.
Bu ilaçların ekim ortamları dışındaki otları yok etmek için tercih edildiğini vurgulayan Türkiye Ziraatçılar Derneği Yöneticisi Hüseyin Demirtaş, şuna dikkat çekiyor:
‘Sık denetlenmeli’
“İlaçlama ile ekim ve hasat arasında bir vakit olmalıdır. En değerlisi ise, kontrol. Mesela Türkiye’de iki yıl evvel yasaklanan ilaçlardan, ‘depodakiler bitene kadar’ pratiği nedeniyle hala tasarrufta olanları var. Bu depolar nasıl depolar? Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tatbikleri çok pahalı ama çok sıkı bir murakabe gerekiyor. Yanı sıra ziraî eğitime verdiğimiz kıymeti de artırmalıyız.”
‘Organik madde’yi artıralım
Ulusal Hububat Kurulu (UHK) tarafından yayınlanan ‘Toprak Organik Unsur Raporu’, bitkisel üretimde verimi artıracak bir program daveti yapmıştı.
Türkiye’nin birçok tarım yerinde toprakta ‘can’ demek olan organik unsurun çoğunlukla yüzde 2’nin altında, velev yüzde 1 hududunda. Bilirkişiler bunu artrmak için seferberlik daveti yapıyor.
Muadilleri de var
‘Roundup’ ilacı piyasada en tesirli ilaç olarak biliniyor gelgelelim muadilleri de sık sık kullanılıyor. Fire, Akbash, Knock Out, Knockdown, Ranidap üzere yerli ilaçlar; etken unsurun ithal gelmesiyle sağlanıyor.
Geçmişte neler oldu?
Bayer, 14 Eylül 2016’da tohum ve tarım ilaçları üreticisi Amerikan Monsanto şirketini 66 milyar dolara satın aldığını duyurmuştu.
Bu satın alma öncesinde 2012’den bu yana ‘kanser’ tezleri çeşitli araştırmaların gündeminde.
Bayer böylelikle dünyanın en büyük tohum ve tarım ilacı üreticisi haline geldi.
Monsanto şirketi mısır, soya fasulyesi, pamuk, buğday ve şeker kamışı üzere genetiği değiştirilmiş tohum eserleriyle tanınıyor.
ABD’de üretilen soya’nın yüzde 90’dan fazlası, mısırın ise yüzde 80’den fazlasının Monsanto’nun GDO’lu tohumları kullanılarak üretildiği biliniyor.
40 yıldan uzun bir müddet evvel piyasa çıkarılan Roundup dünyanın en çok bilinen yabani ot ilacı.
Bayer, CEO’su Werner Baumann, muahedenin ‘belirsizliği’ sonlandırdığını, davadaki illette şirketin sorumluluğu olmadığını kaydediyor.
2015 yılında, Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) glifosatın kişilerde beklenen kanser yapıcı tesirleri olduğunu açıkladı.
‘Tarlada eser kalmaz’
Edirne Ziraat Odası Lideri Hüseyin Otomobilci, ilacı yakından tanıdıklarını, yeşil olan tüm otu bitkiyi yok ettiğini söyledi. Otomobilci, “Buralarda bağda bahçede ekipman girmeyen ortamlardaki otları öldürmek maksatlı kullanılan bir ilaç. Ayrık otları için ekim ortamı kenarlarında da kullanılabiliyor. ‘Mezarlık kurutan’ ilacı derler.
Münhasıran mezar yerlerin çıkan otları temizlemek için kullanılırdı. Çiftçiler bu sahalarda kullanır lakin içeriğini bilmez. Sonuçta ruhsatlı ilaçlar. Lakin tarla yerine kullansa en başta esasen ortada eser kalmaz. O yüzden kimi vakit hasat akabinde kalan otlar için kullanılıp bekleme mühleti geçtikten sonra ekim yapılır” diye konuştu.
‘Aynı makineye bile değdirmeyiz’
Pamuk ekim meydanlarının etrafındaki otlar da emsal ilaçlarla yok ediliyor. Fakat tüm otları yok eden ilacın tarlaya sokulmaması için çiftçiler münhasıran bilinçlenmiş durumda. İç Anadolu’dan bir üretici ise, çiftçinin ilaç ‘dozları’ konusunda uyarılması gerektiğini; lakin nahiyede yaygın bir tasarruf olmadığını belirtiyor.
Türkiye’nin değerli üretim merkezlerinden Kumluca’da ise çiftçiler ilacı tarlanın kenarına bile yaklaştırmadıklarını vurguluyor. Kumluca Ziraat Odası Lideri Hidayet Kökce, “Karayolu kenarı, fundalık yerleri, bahçede açık sahalar, çalılık çırpılık konumlar üzere pratik meydanları var. Bizlerin bilhassa tanığını ve meyveye zerzevata yaklaştırmadığımız ilaçtır. Zira tüm yeşili öldürür. İlaç makinesi olarak bile onu kullandığımız makineyi öteki bir şeye değdirmeyiz” diye konuştu.
16 etken unsur yasaklandı
Tarım ve Orman Bakanlığı geçtiğimiz günlerde 16 pestisit etken hususunun yasaklanmasına karar verdi. Buğday Ekolojik Ömrü Destekleme Derneği’nin öncülüğünde bir araya gelen Zehirsiz Sofralar Sivil Topluluk Ağı’nın çalışmalarının bu yasaklamalarda tesirine dikkat çeken Zehirsiz Sofralar Muhabere ve Kampanya Koordinatörü Turgay Özçelik, “Glifosat ya da sair pestisitler için ‘tarım ilacı’ demek bile, onları saf gösteriyor. İlaç değil, ne yazık ki zehir bunlar. Türkiye’de de en çok kullanılan pestisitlerden biri glifosat. Yabancı otları öldürmek için kullanılıyor, lakin biz beşerler dahil pek çok canlıyı zehirliyor. Onlara mahkum değiliz, tarım zehri kullanmadan da Türkiye’yi doyurmak mümkün” dedi.
‘Biyolojik savaş lazım’
Tarım Muharriri Ali Ekber Yıldırım, habere ait toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımdan örnek verirken, “Türkiye’de yaygın kullanıldığını biliyorum. Bu haberin altına gelen tefsirlerde da üreticilerin şahsen çok sık kullandıklarını iletmişler. Bakanlık zararlı ilaçların yasaklanması konusunda kararlar veriyor fakat bir bakıyoruz 2 – 3 yıl daha kullanılıyor. Bu türlü bir şey varsa, bir damlasını bile çabucak bitirmek lazım. Glifosat için Avrupa’da yasaklama çalışmaları var, ABD’deki dava ise bunun bir kabullenme olduğunu gösteriyor. Bu ilaçlardan kurtulmanın esas dermanı bakanlık tarafından da destek verilen biyolojik savaş çalışmaları olur” diye konuştu.
“Tarım zehirleriyle ilgili daha radikal kararlar almak zorundayız” tabirini kullanan Yıldırım, “Diğer temel bir çalışma ise ‘bilinçli kullanım’ olmalı. Üretici neyi ne için ve nasıl kullandığını çok iyi bilmeli. Sofraya gelene kadar toprağa da değerli zararlar veriliyor. Verim gelecek yıllarda çok azalabilir” dedi.
125 BİN KİŞİ PARA ALACAK
Bayer’in açıklamasına nazaran Roundup’la ilgili 125 bin civarında dava açan yahut açmayan evrak için muahedeye varıldı. Bunun için ödenecek para ise 10.9 milyar dolar. Varılan ittifaka nazaran Bayer 8.8 milyar dolar ila 9.6 milyar dolar arası bir parayı çabucak ödemeye hazır. 1.25 milyar dolarlık bir para ise ilerideki ihtilaflar için ayrıldı. Bayer’in ayrıyeten su konusunda ve öbür bir ot ilacını bahis alan 1.22 milyar dolarlık farklı iki uzlaşmaya daha vardığı belirtildi.
Milliyet
